Kämil polimerler - fiziki aýratynlyklary we daşky gurşawa täsirleri deňleşdirýän polimerler ýok, ýöne polibutilen teraftalat (PBAT) köplere garanyňda kämillige has ýakyn.
Sintetiki polimer öndürijileri onlarça ýyllap poligonlarda we ummanlarda gutarýan önümlerini saklap bilmänsoň, jogapkärçiligi öz üstüne alýarlar.Köpler tankytlaryň öňüni almak üçin gaýtadan işlemegi öňe sürmek üçin edýän tagallalaryny iki esse köpeldýärler.Beýleki kompaniýalar, polilaktiki kislota (PLA) we polihidroksi ýag kislotasy efirleri (PHA) ýaly biodegrirlenip bilinýän bio esasly plastmassalara maýa goýmak arkaly galyndylar meselesini çözmäge synanyşýarlar, tebigy zaýalanmak iň azyndan galyndylary ýeňilleşdirer diýen umyt bilen.
Emma gaýtadan işlemek we biopolimerler päsgelçilikler bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar.Mysal üçin, köp ýyllap dowam eden tagallalara garamazdan, Amerikanyň Birleşen Ştatlary plastmassanyň 10 göteriminden hem az gaýtadan işleýär.Bio esasly polimerler - köplenç fermentasiýa önümleri - çalşyljak sintetiki polimerleriň öndürijiligine we göwrümine ýetmek üçin göreşýärler.
PBAT sintetiki we bio esasly polimerleriň käbir peýdaly häsiýetlerini birleşdirýär.Adaty nebithimiýa önümlerinden - arassalanan teraftal turşusyndan (PTA), butanediol we adip turşusyndan alynýar, ýöne biodegrirlenip bilner.Sintetiki polimer hökmünde aňsatlyk bilen köpçülikleýin öndürilip bilner we çeýe filmleri adaty plastmassalar bilen deňeşdirmek üçin zerur fiziki aýratynlyklara eýe.
PBAT-a bolan gyzyklanma artýar.Germaniýanyň BASF we Italiýanyň “Novamont” ýaly döredilen önüm öndürijileri onýyllyklaryň dowamynda bazary ösdürip ýetişdirenden soň islegiň artýandygyny görýärler.Olara sebit hökümetleriniň durnuklylygy öňe sürmegi bilen polimeriň işiniň gülläp ösmegine garaşýan ýarymdan gowrak Aziýa öndürijisi goşuldy.
PLA öndürijisi NatureWorks-yň öňki baş direktory we häzirki wagtda garaşsyz geňeşçi Mark Verbruggen, PBAT-yň “öndürmek üçin iň arzan we aňsat bioplastiki önümdigine” ynanýar we PBAT-yň iň çeýe bioplastikasyna öwrülýändigine ynanýar, Bu poli suksinat butanediol esterinden öňde durýar ( PBS) we PHA bäsdeşleri.Şeýle hem, PLA bilen bilelikde biodegrirlenip bilinýän iň möhüm iki plastmassa bolmagy ähtimal, bu gaty berk programmalar üçin esasy önüme öwrülýär diýýär.
Miçigan ştatynyň uniwersitetiniň himiýa in engineeringenerligi professory Ramani Naraýan, PBAT-nyň esasy satuw nokadynyň - biodegrasiýa ukyplylygynyň polietilen ýaly zaýalanmaýan polimerlerde uglerod-uglerod skeletinden däl-de, ester baglanyşyklaryndan gelip çykýandygyny aýtdy.Ester baglanyşyklary fermentler bilen aňsatlyk bilen gidrolizlenýär we zaýalanýar.
Mysal üçin, polilaktiki kislota we PHA, ester baglanyşyklary döwülende peselýän poliesterlerdir.Fiberöne iň köp ýaýran poliester - süýümlerde we gazlandyrylan çüýşelerde ulanylýan polietilen teraftalat (PET) beýle aňsat bozulmaýar.Sebäbi skeletindäki ysly halka PTA-dan gelýär.Naraýanyň pikiriçe, gurluş aýratynlyklaryny berýän halkalar hem PET-ni gidrofob edýär."Suw girmek aňsat däl we gidroliz prosesini haýalladýar" -diýdi.
Basf, butanedioldan ýasalan poliester polibutilen teraftalat (PBT) ýasaýar.Kompaniýanyň gözlegçileri aňsatlyk bilen öndürip bilýän biodegrirlenip bilinýän polimer gözlediler.PBT-de käbir PTA-ny adipoz diasid glikolik kislotasy bilen çalyşdylar.Şeýlelik bilen, polimeriň ysly bölekleri biodegrirlenip biler ýaly bölünýär.Şol bir wagtyň özünde, polime gymmatly fiziki aýratynlyklary bermek üçin ýeterlik PTA galypdyr.
Narayan, PBAT-yň senagat kompostynyň çüýremegini talap edýän PLA-dan birneme biodegrirlenip biljekdigine ynanýar.Naturalöne tebigy şertlerde, hatda deňiz şertlerinde-de biodegrirlenip bilinýän täjirçilik taýdan elýeterli PHA-lar bilen bäsleşip bilmeýär.
Hünärmenler köplenç PBAT-nyň fiziki aýratynlyklaryny pes dykyzlykly polietilen bilen, zibil haltalary ýaly film döretmek üçin ulanylýan elastik polimer bilen deňeşdirýärler.
PBAT köplenç polistirol ýaly häsiýetli gaty polimer PLA bilen garylýar.Basfyň “Ecovio” markasy bu garyndasa esaslanýar.Mysal üçin, Verbruggen kompostly söwda sumkasynda adatça 85% PBAT we 15% PLA bardygyny aýdýar.
“Nowamont” reseptine başga bir ölçeg goşýar.Kompaniýa, PBAT we beýleki biodegrirlenip bilinýän alifatik ysly poliesterleri krahmal bilen garyşdyrýar, ýörite programmalar üçin rezinler döredýär.
Kompaniýanyň täze işewürligi ösdürmek boýunça menejeri Stefano Fako: “Soňky 30 ýylda, Nowamont zaýalanmak mümkinçilikleri önümiň özüne gymmatlyk goşup biljek programmalara ünsi jemledi.“
PBAT üçin uly bazar haşal otlaryň öňüni almak we çyglylygy saklamaga kömek etmek üçin ekinleriň töweregine ýaýran malçdyr.Polietilen film ulanylanda, ony çekmeli we köplenç poligonlarda jaýlamaly.Biöne biodegrirlenip bilinýän filmleri göni topraga ösdürip bolýar.
Anotherene bir uly bazar azyk hyzmaty we iýmit we howly galyndylaryny ýygnamak üçin kompost zibil torbalarydyr.
Recentlyakynda “Novamont” tarapyndan satyn alnan BioBag ýaly kompaniýalaryň sumkalary bölek satyjylarda ençeme ýyl bäri satylýar.
Iş wagty: 26-11-21